Teren głównie pokryty jest siedliskami rolniczymi (ok. 60%), jedną trzecią powierzchni obszaru stanowią lasy liściaste, natomiast pozostałą część obszaru pokrywają lasy mieszane i siedliska łąkowe i zaroślowe.
Torfowiska Gór Sudawskich położone są na Pojezierzu Wschodniosuwalskim, w obrębie mikroregionu Garb Wiżajn. Obszar ten charakteryzuje się młodoglacjalnym krajobrazem z znacznym nagromadzeniem polodowcowych form terenu, zwłaszcza kemów. Północna część Garbu Wiżajn określana jest jako Góry Sudawskie.
Region to najbardziej na północ wysunięty fragment polskiej części makroregionu Pojezierze Litewskie. W obrębie polskiego Niżu, stanowi rejon o najdobitniej wyrażonych cechach klimatu kontynentalnego, z najwyższą liczbą dni z przymrozkami, najdłuższym zaleganiem pokrywy śnieżnej itd.
Obszar składa się z siedmiu izolowanych przestrzennie fragmentów, stanowiących wyspy środowiskowe w bardzo urozmaiconym geomorfologicznie, ale jednocześnie intensywnie rolniczo zagospodarowanym krajobrazie Gór Sudawskich. Każdy fragment obejmuje torfowisko wraz z najbliższym otoczeniem.
Należy podkreślić, że w skład trzech obiektów wchodzą niewielkie zbiorniki wodne, z których największy to jez. Prudel o powierzchni 5.56 ha.
Na wszystkich torfowiskach, oprócz roślinności torfowiskowejj, rozwijają się niewielkie fragmenty bagiennych lub wilgotnych lasów.
Sześć torfowisk (położonych: nad jez. Prudel, koło wsi Stankuny, Grzybina, Kolonia Wiżajny, Ejszeryszki i Makowszczyzna) ma charakter torfowisk przejściowych z dominacją roślinności mszarnej. Na bogactwo florystyczne wpływa jednak fakt, że w ich zasilaniu niewielki udział mają wody zasobne w wapń, co jest zjawiskiem rzadko spotykanym w kwaśnych z natury ekosystemach mszarów.
W skład obszaru wchodzi też obiekt o odmiennym charakterze - kompleks źródliskowo-torfowiskowy koło Roweli. Torfowiska należą do grupy torfowisk niskich. Wody wydobywające się ze źródlisk mają wybitnie zasadowy charakter i są wysoko zmineralizowane. W skład tego kompleksu wchodzą fragmenty mechowisk, źródliskowych lasów olszowych, szuwarów i mokrych łąk.
Torfowiska Gór Sudawskich pełnią bardzo istotną rolę dla ochrony pełnego zróżnicowania siedlisk przyrodnicznych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Dotyczy to zwłaszcza regionalnych postaci tych siedlisk występujących jedynie w skrajnie północno-wschodniej Polski.
Najistotniejszą rolę pełnią specyficzne postaci torfowisk przejściowych, charakteryzujące się wyjątkowym - jak na tego typu ekosystemów - bogactwem gatunkowym. Rozwijają się one w zagłębieniach bezodpływowych, co sprzyja ich acydyfikacji.
Przejawem (a jednocześnie istotną przyczyną) zakwaszania tych siedlisk jest ekspansja torfowców, w tym typowych gatunków wysokotorfowiskowych. Jednak mimo takich zmian w hydrologii i roślinności, powierzchnia torfowisk ma nadal kontakt z wodami stosunkowo zasobnymi w jony wapnia. Skutkuje to obecnością gatunków związanych z torfowiskami alkalicznymi, w tym obficie występujących storczyków oraz innych roślin uważanych za kalcyfilne (jak kruszczyk błotny, dziewięciornik błotny i turzyca dwupienna).
Warto podkreślić, że na tych sześciu niewielkich torfowiskach przejściowych występuje aż 20 gatunków z Czerwonej Listy Roślin i Grzybów Polski (Mirek i in. 2006) i Polskiej Czerwonej Księgi (Kaźmierczakowa, Zarzycki 2001). Wiele z nich, w tym te najrzadsze - jak turzyca strunowa, turzyca skąpokwiatowa, wełnianeczka alpejska, kukułka bałtycka, kukułka i wierzba lapońska tworzą obfite i stabilne populacje.
Podstawową cechą odróżniającą torfowiska w Górach Sudawskich od płatów tego siedliska na obszarach kraju, jest wyjątkowo obfite występowanie gatunków borealnych, w tym uważanych za relikty glacjalne (jak wierzba lapońska, turzyca skąpokwiatowa czy wełnianeczka alpejska).
Oprócz torfowisk przejściowych, w granicach tej niewielkiej ostoi znajduje się dziewięć innych typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Spośród nich, obszar ten pełni istotną rolę przede wszystkim dla ochrony łęgów, występujących w rzadkim podtypie - źródliskowych lasów olszowych. Mechowiska i łąki trzęślicowe w kompleksie źródliskowo-torfowiskowym koło Roweli, są jednym z bardzo nielicznych w Polsce miejsc występowania niżowego podgatunku niebielistki trwałej.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Pod względem administracyjnym Torfowiska Gór Sudawskich leżą na obszarze gmin Wiżajny i Rutka-Tartak w powiecie suwalskim (woj. podlaskie). Preferowany dojazd to dotarcie pociągiem do Suwałk, a stamtąd autobusem PKS bądź transportem własnym do miejscowości na terenie gminy Wiżajny i Rutka-Tartak.
Gmina Wiżajny jest najdalej wysuniętą na północny wschód częścią powiatu suwalskiego w województwie podlaskim.

Turystyka krajoznawcza
Zabytki gminy Wiżajny:

• Kościół klasycystyczny pw. Św. Teresy z Avila w Wiżajnach z 1825 roku. Wewnątrz XVIII-wieczny ołtarz główny, który jest przykładem autentycznego baroku - ze zdobnictwem z motywów roślinnych, z aniołkami, giętymi gzymsami, wolutowymi spływami, złoceniami, bogato rzeźbionymi głowicami kolumienek. Zabytkowa drewniana dzwonnica stojąca obok kościoła w Wiżajnach z 1862 roku.
• W Wiżajnach zachował się XVII-wieczny układ urbanistyczny z prostokątnym rynkiem.
• Zabytkowa drewniana kaplica na starym cmentarzu w Smolnikach z początku XIX wieku gdzie kilkanaście lat temu aktorzy z warszawskiego teatru amatorskiego oczarowani niesamowitą atmosferą tego miejsca wystawili "Dziady" Adama Mickiewicza.
• Ruiny dawnego dworu w Starej Hańczy z końca XVIII wieku, na jednej ze ścian pozostałości płaskorzeźby, wokół ruin zdziczały park malowniczo położony na brzegiem jeziora Hańcza.
• Drewniany młyn wodny we wsi Jaczne z XIX w. Usytuowany na strudze łączącej jeziora Jaczno i Kameduł.
• Pozostałość dawnego folwarku Sudawskie, zachowały się resztki rozległego parku, położonego przepięknie nad jeziorem Sudawskie oraz fragmenty alei. Z dworu pozostały fundamenty, gruzy i resztki kolumn- prawdopodobnie zdobiących niegdyś ganek.
• Ruiny folwarku Skombobole.
• Drewniany dwór z przełomu XIX i XX wieku oraz część zabudowań gospodarczych dawnego folwarku we wsi Kleszczówek.

Turystyka aktywna
Piesze szlaki turystyczne:

• Szlak 1: Smolniki - jez. Czarne- Bondziszki - Poplin - Marianka - Rogożajny Małe - Wiżajny
• Szlak 2: Dziadówek - Sześciwłóki
• Szlak 3: Wiżajny - Sudawskie - Skombobole - Maszutkinie - Wingrany - Postawelek - Budzisko
• Szlak 4: ścieżka poznawcza wokół jeziora Jaczno. Mija 13 tablic informacyjnych. Prowadzi wokół najpiękniejszego na Suwalszczyźnie jeziora Jaczno, odkrywając jego uroki - rozległe panoramy z wyniosłych wzgórz, osobliwości przyrodnicze np. wiszące torfowiska, stanowiska skrzypu olbrzymiego, borealną łąkę torfową a także młyn wodny. Łączy się z czarnym i żółtym szlakiem i wspina się po stromej skarpie , na której jest wiata widokowa "U Pana Tadeusza".

Rowerowe szlaki turystyczne:

• Szlak czarny: 7 km Gulbieniszki - Smolniki - wiedzie wśród morenowych i kemowych wzniesień, obok góry Cisowej i zabytkowego młyna w Jacznie, forsuje szeroki grzbiet Tabaczyzny, pomiędzy jeziorami Kojle i Jaczno dociera do Smolnik.
• Szlak żółty: 10 km Sidory - Smolniki - Kłajpeda - prowadzi przez malowniczą dolinę Szeszupy, wzdłuż północnych brzegów jeziora Perty i Kojle na wysoką skarpę wysoczyzny smolnickiej oraz w dolinę górnego odcinka Czarnej Hańczy.
• Zielony szlak przez Góry Sudawskie: 34,5 km - szlak rozpoczyna się na rynku w Wiżajnach a kończy na przejściu granicznym w Budzisku. Wiedzie przez położone przy granicy z Litwą Góry Sudawskie porośnięte lasem, poprzecinane głębokimi dolinami. Krajobraz przypomina tereny podgórskie. Szlak wiedzie wzdłuż biegu rzeczki Wigry mijając po drodze dwa dawne folwarki (Sudawskie i Skombobole).
• Czarny szlak ze Smolnik do Wiżajn: 13 km - wychodzi przy szkole w Smolnikach, mija położone w lesie jeziora Czarne i Białe, przechodzi przez pasma pofałdowanych wzgórz i głęboką Dolinę Rowelską do położonych na północnych wysoczyznach Wiżajn.

Ścieżki rowerowe:

• Wokół jeziora Wiżajny /znaki w kolorze czerwonym/: 12,8 km Wiżajny - Burniszki - Stankuny - Wiłkupie - Wiżajny . Przecina rzekę Pissę Wisztyniecką. Biegnie obok cmentarza ewangelickiego w Burniszkach.
• W Góry Sudawskie /znaki w kolorze żółtym/: 16,5 km Wiżajny - Sudawskie - Maszutkinie - Makowszczyzna - Kamionka - Marianka - Wiżajny. Trasa prowadzi przez wiele wzgórz o wysokości ponad 250 m n.p.m. często poprzecinanych jarami i wąwozami. Dolinami płyną strumienie, z których największa rzeka Wigra wpada do Szeszupy. W głębokich nieckach leżą niewielkie jeziora, tworzące małe pojezierze. Trasa wiedzie obok pozostałości po dawnych folwarkach Sudawskie i Skombobole oraz nieopodal wzgórze zwanego Gulberkiem, które sądząc po kształcie /ścięty stożek otoczony szeroką platformą/ było grodziskiem jaćwingów. Około 500 m dalej - kolejne wzgórze zwane Mogiłą Świdy - tajemniczy czworokąt z zagłębieniem pośrodku. Trasa przebiega obok cmentarza ewangelickiego we wsi Maszutkinie, gdzie pomimo bujnej roślinności można dostrzec żeliwne krzyże. Na skraju masywu Góry Rowelskiej stoi wieża widokowa z której widać wieżę kościoła we wsi Liubavas na Litwie.
• Do Smolnik /znaki w kolorze zielonym/: 32,3 km Wiżajny - Bolcie - Leszkiemie - Mauda - Użmauda - Żelazkowizna - Kłajpeda - Stara Hańcza - Dzierwany - Smolniki - Ługiele - Jegliniszki - Śześciwłóki - Rogożajny - Wiżajny. We wsi Bolcie po prawej stronie zobaczymy wąskie i wydłużone jezioro Ingiel, którego północny kraniec znajduje się na terytorium Litwy . Zbaczając nieco w Bolciach z trasy warto zatrzymać się na trójstyku granic: Polski, Litwy i Rosji. Trasa przebiega koło jeziora Hańcza, gdzie można zobaczyć pozostałości po dworze w Starej Hańczy, otoczone pięknym parkiem. Warto jeszcze wspomnieć o jeziorze Jegliniszki, obok którego biegnie ścieżka - żyje tu wiele gatunków ptaków wodnych.

Noclegi:
Na terenie Gminy Wiżajny jest około 60 gospodarstw agroturystycznych, które zapewniają całodzienne wyżywienie z produktów pochodzących z własnych gospodarstw rolnych oraz inne dodatkowe atrakcje ( ogniska, pieczenie barana, przejazd bryczką, dożynki, sauna, wycieczki rowerowe, możliwość korzystania ze sprzętu wodnego itp.).

Gastronomia:
Karczma Myśliwska - Wiżajny, ul. Wierzbołowska 1
Mini Kawiarnia - Wiżajny, ul. Wierzbołowska 3,
Punkt Małej Gastronomii (sezon letni) - Wiżajny, ul. Wisztyniecka 16,
Bar "Jaćwing" (sezon letni) - Smolniki 17A, 16-407 Wiżajny
Bar "Pod klonem" (sezon letni) - Dzierwany 13, 16-407 Wiżajny,
"Gościniec Jaczno" - Jaczne 3, 16-404 Jeleniewo

Najważniejsze zagrożenia dla walorów przyrodniczych obszaru związane są z:

• spływem powierzchniowym zanieczyszczeń (zwł. nawozów) z użytków rolnych do torfowisk (eutrofizacja);
• sukcesją naturalną - rozwojem zarośli wierzbowych i lasów brzozowych na nieleśnych do niedawna torfowiskach;
• zaprzestaniem użytkowania rolnego, przede wszystkim koszenia łąk i mechowisk (na torfowisku k. Roweli);
• intensyfikacją rolnictwa, m.in. podsiewaniem i nawożeniem łąk oraz intensywnym wypasem;
• odwadnianiem torfowisk (przekopywanie rowów, konserwacja istniejącej sieci melioracyjnej);
• funkcjonowaniem systemu odwadniającego (dreny);
• pozbywaniem się odpadów z gospodarstw domowych.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku
ul. Dojlidy Fabryczne 23, 15-554 Białystok
tel. (85) 740 69 81 w. 10, (85) 740 33 80 w. 10, fax (85) 740 69 82
email: biuro@rdos.eu, http://bialystok.rdos.gov.pl/, http://www.rdos.eu/

Centrum Międzynarodowej Informacji Kulturalnej i Turystycznej
ul. Hamerszmita 16, Suwałki
tel.(87) 566 20 79, 563 05 38
www.cmikt.pl, e-mail: biuro@cmikt.pl

Suwalska Izba Rolniczo-Turystyczna
ul. Kościuszki 82 lok. 7, Suwałki
tel. (87) 566 58 72, 566 54 94
www.sirt.suwalki.com.pl, e-mail: sirt@suwalki-turystyka.info.pl

Kiosk informacji turystycznej
ul. Sportowa 1a, Jeleniewo
czynny w godz.: 5.00-21.00