Rzeka Świder, będąca prawym dopływem Wisły, przepływa przez Niziny - Środkowomazowiecką i Południowopodlaską. Maksymalna rozpiętość stanu wody Świdra wynosi 2,3 m. Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od prasłowiańskiego wyrazu swid lub świd (praindoeuropejski rdzeń sweld), który oznacza woda, wilgotny, błyszczeć. Może również wynikać z krętego charakteru rzeki, jak również powstających w jej nurcie wirów wodnych - świdrów. Rzeka na terenie obszaru płynie na znacznym odcinku naturalnym, meandrującym korytem. Interesującym elementem Obszaru w okolicy Służewa jest pojedynczy oz owysokości bezwzględnej 154,27 m n.p.m. Jego wysokość względna w stosunku do poziomu doliny Świdra wynosi 26,5 m. Długość ozu wynosi ok. 350 m, z czego 130 m przypada na jego grzbiet. Szerokość tego utworu wynosi 120 m. Oz objęty jest ochroną rezerwatową (rezerwat Wólczańska Góra). Obszar cechuje urozmaicony i niezwykle malowniczy krajobraz, jaki tworzą wyłącznie naturalne, swobodnie meandrujące rzeki.Płynąc pomiędzy wysokimi wyniesieniami moren polodowcowych, Świder na niektórych odcinkach przybiera charakter rzeki podgórskiej. Tworzy liczne zakola, przełomy z wysokimi podciętymi brzegami oraz wodospady, zwane szumami. Urozmaicone dno jest piaszczyste, żwirowe lub kamieniste z licznymi głazami i progami. Dużym walorem rzeki jest stosunkowo czysta woda. Jednym z najważniejszych i największych pod względem zajmowanej powierzchni w obrębie doliny elementów szaty roślinnej są użytki zielone. Oprócz łąk wyczyńcowych oraz łąk z dominującą kłosówką wełnistą lub śmiałkiem darniowym. Do częstych należą łąki wilgotne ze związku Calthion palustris oraz łąki świeże ze związku Arrhenatherion elatioris. Te ostatnie w zależności od warunków wilgotnościowych i zasobności gleby cechują znaczne różnice w składzie gatunkowym, jak i strukturze. W miejscach suchszych i uboższych stałym elementem są gatunki przechodzące z muraw, m. in. zawciąg pospolity i goździk kropkowany. Obszary o dużej wilgotności z kolei determinują obecność ostrożnia warzywnego, ostrożenia łąkowego, firletki poszarpanej, krwawnicy pospolitej i rdestu wężownika. Pod względem fitosocjologicznym reprezentują następujące podzespoły: Arrhenatheretum elatioris typicum, A. e. Brizetosum mediae, A. e. heraclaeetosum, A. e. caricetosum gracilis i A. e. alopecuro-polygonetosum bistortae. Stałym elementem doliny są lasy łęgowe. Bezpośrednio z korytem Świdra związany jest nadrzeczny łęg wierzbowy. Elementem, obniżającym wartość przyrodniczą wielu jego płatów jest obecność w drzewostanie klonu jesionolistnego. O wiele lepszy stan zachowania reprezentują łęgi olszowo-jesionowe. W okolicach Sępochowa, pomiędzy miejscowościami Dobrzyniec i Rudzienko, tworzą one dosyć duże powierzchnie, zróżnicowane pod względem wieku drzewostanów oraz faz rozwojowych. Warty podkreślenia jest fakt, że większość z nich jest okresowo zalewana. Znaczna część łęgów to regeneracyjne postacie, odtwarzające się na drodze sukcesji na fragmentach łąk, szuwarów turzycowych i ziołorośli, które zaprzestano użytkować. Ich oś centralną stanowią zarośnięte i zamulone rowy melioracyjne. Niektóre postacie zwłaszcza porastające partie stokowe opadające stromo w kierunku koryta rzeki swoim składem gatunkowym nawiązują do łęgów wiązowo- jesionowych Ficario-Ulmetum minoris (91F0), które porastają taras zalewowy na lewym brzegu Świdra, w okolicach Kołbieli. Pomimo sztucznego drzewostanu cechuje go bardzo bujne, bogate w gatunki charakterystyczne runo. Wieloletnia ochrona rezerwatowa uruchomiła procesy regeneracyjne, w wyniku których w niedalekiej przyszłości nastąpi naturalna odbudowa prawidłowego składu gatunków drzew. Naturalną obudowę koryta rzeki, rowów oraz skrajów łęgów tworzą bujne ziołorośla nadrzeczne ze związku Convolvuletalia sepium. Pod względem fitosocjologicznym reprezentowane są przez ziołorośla budowane przez kielisznika zaroślowego, wierzbownicę kosmatą, pokrzywę zwyczajną i sadźca konopiastego. Tworzą one układy przestrzenne z częstymi w obrębie doliny ziołoroślami: wiązówki błotnej, tojeści pospolitej i krwawnicy pospolitej. Do stosunkowo rzadkich siedlisk przyrodniczych należą ciepłolubne murawy oraz nieliczne starorzecza. Dolina Świdra stanowi na terenie wschodniego Mazowsza jeden z najważniejszych, po Bugu i Liwcu, korytarz migracyjny oraz miejsce występowania bobra i wydry. Odnajdowane ślady obecności obu gatunków wskazują na równomierne rozmieszczenie ich terytoriów. Z innych ssaków warto wymienić rzęsorka rzeczka. Dolina Świdra ważna jest również jako istotne w regionie miejsce występowania płazów, których stwierdzono tu 12 gatunków, w tym kumaka nizinnego. Ponadto stwierdzono tu znacząca populację poczwarówki zwężonej. Pomimo braku dokładnych badań ichtiologicznych mogących określić kondycję populacji poszczególnych gatunków warto zaznaczyć obecność w tutejszych wodach: minoga,. różanki, piskorza i kozy. Nie można wykluczyć, że obszar ten jest miejscem ich licznego występowania.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Kołbiel:
We wsi Kołbiel: kościół parafialny pw. Św. Trójcy, zespół pałacowo-parkowy w Starej Wsi, Radachówka: dworek, kaplica rzymskokatolicka, Rudzienko: dwór Grabowskich wraz z oficyną, we wsi Rudno pałac Chrzanowskich, we wsi Sufczyn: dwór Pawła Piątkowskiego. Dożynki gminne, konkurs fotograficzny "Dęby na szlakach Mazowsza".

Niewątpliwie zagrożeniem na terenie obszaru są zburzenia związane z regulacją rzeki Świder w okolicy Służewa oraz zbyt szybkim spływem wód powierzchniowych systemem rowów osuszających. Jednak zdecydowanie zasadnicze znaczenie mają przekształcenia gospodarcze i ekonomiczne w sektorze rolniczym, powodujące stopniowy zanik tradycyjnej gospodarki łąkowo-pasterskiej. Z jednej strony, zaprzestanie wypasu i wykaszania przyspiesza sukcesję wtórną. Z drugiej, preferowane gospodarstwa nastawione na jeden rodzaj produkcji determinują powstawanie wysokoproduktywnych, monokulturowych i wielkopowierzchniowych obszarów. W obu przypadkach nastąpić może degradacja lub całkowita eliminacja łąk świeżych ekstensywnie użytkowanych oraz ciepłolubnych, śródlądowych muraw napiaskowych. Bardzo poważne zagrożenia niesie ze sobą rozwój zabudowy letniskowej i jednorodzinnej, która powoduje zabudowywanie i fragmentację doliny, jak również stwarza bariery migracyjne (grodzenie posesji do koryta rzeki). Nie bez znaczenia na środowisko przyrodnicze może mieć budowa obwodnicy koło Kołbieli, stanowiącej element drogi krajowej nr 50.

- Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa

- PTTK Oddział Mazowsze, 00-589 Warszawa, ul. Litewska 11/13, tel.: (22) 629 39 47, 629 44 31, 629 08 41, fax: (22) 627 13 38, e-mail: mazowsze@pttk.com.pl

- Lokalna Organizacja Turystyczna Trzech Rzek, 05-100 Nowy Dwór Mazowiecki, ul. Paderewskiego 3/B

- Lokalna Organizacja Turystyczna Północnego Mazowsza, ul. Omulewska 24/6, 04-128 Warszawa, Tel: (022) 810-86-89, Fax: (022) 810-89-08, http://www.mazowszeturystyka.org.pl/

- Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyki, ul. Ciołka 10a lok. 201, 221 (II piętro), 01-402 Warszawa, tel. 022 877 20 10, tel./fax 022 877 22 70, e-mail: biuro@mazowsze.mrot.pl