Obszar obejmuje rezerwat przyrody Jelonka utworzony na piaszczystych nieużytkach porolnych w gminie Kleszczele na południowym skraju Puszczy Białowieskiej, wraz z otoczeniem oraz rez. Czechy Orlańskie, stanowiący pozostałość dawnej Puszczy Bielskiej (gmina Dubicze Cerkiewne).
Trzy czwarte obszaru obejmują lasy iglaste, pozostałą część: siedliska rolnicze, łąkowo-zaroślowe i pozostałe leśne.
Teren jest lekko pochylony w kierunku południowo-wschodnim. Pokrywają go utwory zlodowacenia środkowopolskiego. Są to głównie piaski i żwiry z głazami. Pomimo ubogich gleb szata roślinna jest dość bogata i urozmaicona. W części wokół rez. Jelonka występują głównie murawy napiaskowe z rzadkimi gatunkami roślin.
W samym rezerwacie stwierdzono występowanie ponad 150 gatunków roślin naczyniowych, ok. 40 gatunków mszaków i ponad 60 gatunków porostów. Wśród roślin naczyniowych jest szereg gatunków rzadkich i zanikających w związku z powszechnym zalesieniem tego typu siedlisk. Są to m.in. goździk piaskowy, łyszczec baldachogronowy, strzęplica sina, mącznica lekarska, chroszcz nagołodygowy. Dużą powierzchnię, głównie na terenie rezerwatu zajmuje zbiorowisko murawy napiaskowej z udziałem jałowców. We wschodniej części rezerwatu występują trzy, nieckowate płytkie obniżenia o płaskim dnie z wodą utrzymującą się często przez cały rok. Przez okoliczną ludność zwane są ługami. Występują tu w układzie koncentrycznym, trzy typy zbiorowisk. Na obrzeżach wykształca się zbiorowisko trzęślicy modrej, za nim występuje zbiorowisko niskich turzyc: siwej i pospolitej. Całe dno nieckowatych obniżeń zajmuje zbiorowisko turzycy nitkowatej. Część wokół rez. Czechy Orlańskie porastają około 100 letni bór sosnowy i świerkowo-sosnowy. Największą powierzchnię zajmuje bór brusznicowy a w płaskich obniżeniach występuje bór trzęślicowy. Podszycie i runo są dobrze rozwinięte i zawierają wszystkie typowe elementy zbiorowisk borowych.
Projektowana ostoja jest niezwykle cenna ze względu na bezkręgowce. Występuje tu stabilna populacja szlaczkonia szafrańca oraz przeplatki aurinii. Ponadto jest ona obecnie jednym z dwóch miejsc w województwie podlaskim (i w Polsce) rzeczywistego występowania modraszka eroidesa. Częste stwierdzanie obecności wilka w tym rejonie sugeruje, iż obszar ten stanowi ostoję dla tego gatunku.
W projektowanej ostoi występują naturalne bory sosnowe (w rezerwacie Czechy Orlańskie; stanowiska widłakowatych (widłaka jałowcowatego, widłaka goździstego, widlicza spłaszczonego), oraz rośliny z rodziny wrzosowatych: pomocnika baldaszkowego). Prowadzące do nich stadia sukcesji: murawy piaskowe, kontynentalne wrzosowiska z mącznicą, zapusty jałowcowo-osikowe, najlepiej zachowały się w rezerwacie Jelonka. W tym rezerwacie chronione jest także torfowisko przejściowe, otoczone łąkami trzęślicowymi. Dobrze, choć na niewielkich powierzchniach zachowały się murawy bliźniczkowe. Liczne populacje chronionych gatunków, m.in. kocanki piaskowe. Stanowiska goryczki wąskolistnej, goździka kartuzka, kopytnika pospolitego, wawrzynka wilczełyko, czarcikęsa łąkowego i szczodrzeńca ruskiego.

Dane wprowadzono w 2009 roku.

Dojazd koleją relacji Hajnówka - Czeremcha do miejscowości Kleszczele, a następnie drogą nr 691, około 5 km na północny wschód. O atrakcyjności turystycznej obszaru decydują jego walory przyrodnicze chronione w rezerwacie "Jelonkń (227 ha, 1989 r.) położonego po obu stronach szosy z Hajnówki do Kleszczel, na terenie Nadleśnictwa Bielsk Podlaski, 1 km na południowy-zachód od wsi Jelonka. Nie mniej ciekawe są walory kulturowe tego obszaru. Wieś Jelonka leży około 16 km (drogami) od granicy z Białorusią, na terenie zamieszkanym przez ludność białoruską pilnie kultywującą bogate tradycje. W gminie Dubicze Cerkiewne odbywa się corocznie szereg imprez folklorystycznych i innych. Wieś Jelonka wymieniana już w roku 1560, wzięła nazwę od rzeki Jelna, dopływu Orlanki. Nazwa rzeczki z kolei pochodzi z ruskiego słowa "jel" (świerk, jelina, las świerkowy). Turyści mogą korzystać z noclegów w gospodarstwach agroturystycznych we wsi.
Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna mieści się przy ul. Malmeda 6 w Białymstoku. Lokalne Organizacje Turystyczne znajdują się w Augustowie, Suwałkach, Zawadach. Można także nawiązać kontakt z lokalnymi grupami działania, m.in. w Suwałkach ("Nasza Suwalszczyzna"), Dąbrowie Białostockiej (Fundacja Biebrzańska), Hajnówce (Lokalna Grupa Działania "Puszcza Białowieska"), Małym Płocku ("Kraina Mlekiem Płynąca"), Łapach (Stowarzyszenie N.A.R.E.W. - Narwiańska Akcja Rozwoju Ekonomicznego Wsi), Drohiczynie (Lokalna Grupa Działania - Tygiel Doliny Bugu), Dobrzyniewie Dużym (Królewski Gościniec Podlasia), Sejnach (Lokalna Grupa Działania "Sejneńszczyzna").

Sukcesja wtórna - siedliska takie jak wrzosowiska i jałowczyska stanowią stadia sukcesji wtórnej prowadzącej do borów sosnowych. Bez ingerencji człowieka siedliska te w ciągu kilkudziesięciu lat całkowicie zanikną na omawianym obszarze. Obecność znacznych powierzchni kilkudziesięcioletnich drzewostanów sosnowych pochodzących ze sztucznego odnowienia w pobliżu płatów wrzosowisk i jałowczysk znacznie przyspiesza ich zarastanie przez sosnę.
W przypadku zaniechania użytkowania zanikną psiary, opanowane przez roślinność drzewiastą. Torfowiska przejściowe są zagrożone odwodnieniem i zarastaniem. Poważnym problemem jest inwazja czeremchy amerykańskiej, obejmująca znaczną część projektowanej ostoi, a także nasadzenia obcych geograficznie: dębu czerwonego i śliwy ałyczy. Ze względu na przewagę ubogich i suchych siedlisk borowych, sąsiedztwo linii kolejowej oraz silną penetrację terenu przez ludzi, znaczne jest zagrożenie pożarami. W latach 1992 i 2000 w rejonie wsi Jelonka i Czechy Orlańskie miały miejsce dwa duże pożary, które strawiły łącznie przeszło 200 ha upraw leśnych i zapustów. W czasie prac terenowych napotkano dzikie wysypiska śmieci, zawierające takie niebezpieczne substancje jak eternit. Eksploatacja żwiru – liczne odkrywki.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku
http://www.rdos.eu, e-mail: biuro@rdos.eu
fax: (85) 74 06 982, tel.: (85) 74 06 981 wew. 10, 74 03 380 wew. 10

Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna
ul. Malmeda 6, Białymstok
tel.: (85) 732 68 31, fax.: (85) 732 68 31
e-mail: podlaskieit@podlaskieit.pl, www: http://www.podlaskie.pl