Ostoja "Jeleniewo" położona jest w zasięgu mikroregionu Wzgórza Jeleniewskie, który wchodzi w skład mezoregionu Pojezierza Wschodniosuwalskiego i makroregionu Pojezierze Suwalskie.
Zasięgiem swoim obejmuje obszar morenowych wzniesień pomiędzy polodowcową rynną Czarnej Hańczy a rynnowymi jeziorami Szelment Wielki i Szelment Mały.
Tworzenie ostoi ma za zadanie ochronę największej w Polsce kolonii lęgowej nietoperza nocka łydkowłosego, który został uznany za jeden z najrzadszych i najbardziej zagrożonych wymarciem gatunków nietoperzy w Europie. Dotychczas istniejący Obszar Specjalnej Ochrony "Jeleniewo" obejmował swym zasięgiem jedynie miejsce pobytu kolonii lęgowej, tj. zabytkowy, drewniany kościół w Jeleniewie (0,42ha). Powiększenie obszaru ma na celu objęcie ochroną również obszaru żerowisk tego nietoperza.
Nocek łydkowłosy jest nietoperzem związanym z krajobrazem otwartym, z dużą ilością zbiorników i cieków wodnych. Jego stosunkowo długie i szerokie skrzydła są adaptacją do żerowania w czasie szybkiego, prostoliniowego lotu nad powierzchnią wód. W składzie pokarmu tego gatunku dominują muchówki, chrząszcze, chruściki, motyle i komary. Zdobycz jest chwytana z powierzchni wody za pomocą dużych i charakterystycznych dla tego gatunku stóp, w skrzydła lub w błonę ogonową. Dzięki dobrze wykształconym skrzydłom i zdolności do szybkiego lotu (do 35km/h) może on żerować w odległości do 15 km od kolonii rozrodczych. Przeloty na żerowiska odbywają się wzdłuż liniowych elementów krajobrazu, którymi mogą być aleje drzew i zakrzewień, oraz cieki wodne.
Kolonie rozrodcze zakłada głównie w budynkach, (strychy, szczeliny ścian). Wielkość kolonii wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset osobników. Samice wracają do tych samych kolonii w kolejnych latach. W połowie lub pod koniec czerwca rodzą się młode, zwykle jedno na samicę, które po 4-5 tygodniach uzyskują zdolność lotu i rozpoczynają samodzielne żerowanie. Kolonia lęgowych nocka łydkowłosego na strychu XIX-wiecznego Kościoła Parafialnego w Jeleniewie koło Suwałk (woj. podlaskie) jest jedną z największych w Polsce. Liczebność samic w kolonii określa się na 400-500 szt.
Ostoja "Jeleniewo" obejmuje swym zasięgiem również dolinę Czarnej Hańczy. Czarna Hańcza jest największą rzeką Suwalszczyzny. Należy ona do dorzecza Niemna, do którego odprowadza wody z powierzchni ponad 170 km2. Źródła rzeki znajdują się powyżej jeziora Jegliniszki. Jej długość wynosi prawie 142 km, z czego 108 km znajduje się w granicach Polski. W górnym biegu rzeki obserwuje się liczne zakola, przełomy, głazowiska. Na tym odcinku Czarna Hańcza, płynąc w głębokiej polodowcowej rynnie, przypomina wręcz rzekę podgórską o wartkim nurcie, niedużej głębokości i wysokiej przejrzystości wody. W Okolicach Turtula rzeka spowalnia swój bieg i meandruję w kierunku Suwałk rozległa doliną. Część lasów w sąsiedztwie koryta rzeki to łęgi olszowo-jesionowe o wysokiej wartości przyrodniczej oraz tzw. łęgi źródliskowe.
Młodoglacjalny charakter krajobrazu podkreśla wysoka liczba głazów narzutowych znajdujących się na zboczach pradoliny Czarnej Hańczy. Zbocza te obfitują w bogate gatunkowo fitocenozy kwietnych muraw ciepłolubnych i bliźniczkowych. Zróżnicowane ukształtowanie terenu (z silnie nachylonymi zboczami) umożliwiło wytworzenie się torfowisk źródliskowych w dolinie rzeki w okolicach wsi Potasznia oraz Podwysokie Jeleniewskie. Fitocenozy te charakteryzuje wysoka różnorodność florystyczna. Na szczególną uwagę zasługuje obecność rzadkich gatunków roślin kalcyfilnych. Na skutek zaprzestania gospodarowania na torfowiskach następuje rozwój zbiorowisk zaroślowych.
Ostoja stanowi istotne w skali kraju miejsce występowania populacji lipiennika loeselii.
Na omawianym odcinku doliny Czarnej Hańczy stwierdzono występowanie również rzadkich gatunków ptaków, m.in. zimorodka, błotniaka stawowego i łąkowego, bielika, bąka, bociana białego, derkacza, żurawia, dzięcioła czarnego, lerkę, ortolana, gąsiorka.
Nocek łydkowłosy został uznany za jeden z najrzadszych i najbardziej zagrożonych wymarciem gatunków nietoperzy w Europie. Na szczeblu krajowym podlega on ochronie ścisłej na podstawie Rozporządzania Ministra o Ochronie Gatunkowej Zwierząt z dnia 26 września 2001 r. Na szczeblu międzynarodowym nocek łydkowłosy chroniony jest na podstawie:
1. Aneksu II Konwencji Berneńskiej oraz w ramach Rezolucji nr 6 stałej komisji tej konwencji dotyczącej listy gatunków wymagających specjalnej ochrony siedlisk;
2. Aneksu Konwencji O ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (Konwencja Bońska);
3. Porozumienia o ochronie Nietoperzy w Europie, podpisanego na bazie Konwencji Bońskiej;
4. od 1996 r. znajduje się na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN w kategorii gatunków wrażliwych (VU) objęty Aneksem II i IV Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, co wymaga tworzenia Specjalnego Obszaru Ochrony.
Potencjalne żerowiska oraz trasy przelotu nocka łydkowłosego obejmują również część doliny Czarnej Hańczy, zgłoszonej do ochrony jako powiększenie "Ostoi Suwalskiej" PLH200093. Poza znaczeniem tego obszaru dla naturowego gatunku nietoperza dolina Czarnej Hańczy w górnym odcinku cechuje się dużym bogactwem siedlisk przyrodniczych, w tym rzadkich tj. torfowiska soligeniczne stanowiące często jeden z elementów integracyjnych kompleksów mokradłowych. Jednocześnie jest miejscem występowania licznych rzadkich gatunków roślin, w tym dobrze zachowanej populacji Liparis loeselii.
Siedliska przyrodnicze wchodzące w proponowanego obszaru są dobrze zachowane. Czarna Hańcza jako siedlisko przyrodnicze "Nizinne i górskie rzeki ze zbiorowiskami włosiennicznków" - wypełnia istotną lukę geograficzną na mapie Polski oraz jest ważnym obszarem dla zachowania zasobów tego siedliska na terenie Polski, dodatkowo istotnym dla zachowania jego krajowej zmienności oraz siedlisk mokradłowych uzależnionych od wód płynących.

Dane wprowadzono w 2009 roku.

Do Jeleniewa, miejscowości o zachowanym małomiasteczkowym układzie przestrzennym z rynkiem, możemy bezproblemowo dojechać autobusami z Suwałk (droga nr 658). Atrakcją samą w sobie jest położenie miejscowości blisko jezior i lasów, które poprzecinane są licznymi szlakami turystycznymi, umożliwiającymi nam zapoznanie się z pięknem otaczającej przyrody, chronionej w licznych rezerwatach. Bliskość Góry Krzemienuchy (289 m n.p.m.) zapewnia doskonały punkt widokowy na okolicę. Znalezienie noclegu nie stanowi żadnego problemu, ponieważ na tym terenie prężnie rozwijają się gospodarstwa agroturystyczne, zapewniające swoim gościom wiele dodatkowych atrakcji. Na jeleniewskim rynku można skorzystać z usług gastronomicznych, ponieważ działa tu bar i restauracja.
Czarna Hańcza to największa atrakcja obszaru dla miłośników kajaków. Istnieją dwa klasyczne szlaki kajakowe, tzw. mała pętla i duża pętla.
Pierwsza prowadzi z Augustowa przez jezioro Białe, Studzieniczne i Kanał Augustowski do jeziora Serwy, stamtąd konieczna jest przenoska do Bryzgla nad Wigrami. Dalej jeziorem, Czarną Hańczą i od Rygola – powrót kanałem (na ogół ok. 6 dni).
Duża pętla wypływa z Augustowa w rzekę Rospudę, wpływa pod prąd w bardzo trudną rzeczkę Bliznę do jeziora Blizno. Stamtąd przenoska na Wigry i dalej identycznie jak w przypadku małej pętli (na dużą trzeba liczyć ok. 8-9 dni).
Popularna jest też trasa zaczynająca się w Bryzglu, prowadząca przez Wigry i Czarną Hańczę do Rygola, dalej Kanałem Augustowskim i jeziorami do Augustowa. Na jej pokonanie trzeba przeznaczyć 4-6 dni w zależności od tempa spływu.
Za Wysokim Mostem z wody wystaje stosunkowo dużo gałęzi i pni drzew, które wraz z wartkim tam nurtem Czarnej Hańczy utrudniają przepłynięcie tego odcinka. W kilku miejscach szlak jest słabo widoczny z powodu gęstych szuwarów, na jeziorach należy wówczas szukać znaku w postaci białego kwadratu ustawionego pionowo wzdłuż przekątnej. Oznaczenie skrętu w prawo na moście w Rygoli jest obecnie (2005) niemal zupełnie zatarte. Skutkiem jego przegapienia jest kurs w kierunku granicy z Białorusią, gdzie ustawiona jest bariera.
Wzdłuż rzeki znajduje się dużo pól biwakowych i namiotowych. Jedną z atrakcji spływu jest sprzedaż przez mieszkańców okolicznych wsi wyrobów spożywczych (jagodzianki, racuchy, pączki, kompot, a nawet alkohol) bezpośrednio nad rzeką. Można też zatrzymać się na kartacze. Inną atrakcją spływu są śluzy na Kanale Augustowskim.
Trasa wzdłuż Czarnej Hańczy jest znana między innymi z powodu Karola Wojtyły, który w młodości uczestniczył w spływach kajakowych tym szlakiem. Przy sanktuarium w Studzienicznej jest jego pomnik wystawiony z okazji VII pielgrzymki papieskiej do Polski z 1999 r.

- konserwacja i remont kościoła bez nadzoru przyrodniczego,
- zanieczyszczenia wód (szczególnie pestycydami), obejmujących żerowiska nocka łydkowłosego,
- używanie sprzętu pływającego z napędem spalinowym na jeziorach, będących żerowiskiem nietoperzy, w godzinach nocnych w okresie od 15maja-15 sierpnia,
- likwidacja liniowych zadrzewień,
- obecność radaru NATO przy wschodnim brzegu jeziora Szelment Wielki,
- obecność i rozbudowa siłowni wiatrowych na trasach przelotu nietoperzy,
- budowa całorocznego ośrodka rekreacyjnego (w tym wyciągu narciarskiego) na Górze Jasionowej,
- spływ ścieków z gospodarstw ulokowanych nad brzegiem rzeki,
- zaprzestanie użytkowania rolnego łąk i pastwisk,
- naruszenie stosunków hydrologicznych w dolinie,
- intensywna zabudowa letniskowa, grodzenie działek aż po sam brzeg rzeki Czarna Hańcza, jezior Szelment Wielki i Szelment Mały oraz jez. Okmin,
- sukcesja zarośli na nieużytkowane torfowiska i murawy,
- zalesienia muraw,
- eksploatacja złóż kruszywa.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku
http://www.rdos.eu, e-mail: biuro@rdos.eu
fax: (85) 74 06 982, tel.: (85) 74 06 981 wew. 10, 74 03 380 wew. 10

Parafia rzymskokatolicka w Jeleniewie
16-404 Jeleniewo

Podlaska Regionalna Organizacja Turystyczna
ul. Malmeda 6, Białymstok
tel.: (85) 732 68 31, fax.: (85) 732 68 31
e-mail: podlaskieit@podlaskieit.pl, www: http://www.podlaskie.pl