Obszar leży na wysokości 235 – 290 m n.p.m., obejmuje naturalny fragment doliny rzeki Warty od Mirowa do Skrzydłowa. W okolicy Jaskrowa i Skrzydlowa w dolinie występują starorzecza. Zbiorowiska roślin wodnych, ze związków Nymphaeion i Potamion, są w większości dobrze zachowane, nie zajmują jednak dużej powierzchni - do najcenniejszych należą zbiorowiska z grążelem żółtym i rdestnicą kędzierzawą. Żyją tu m.in. kumak nizinny i bóbr.
Zróżnicowana szata roślinna obejmuje zbiorowiska od wodnych, poprzez wilgotne łąki, po suche murawy (łąki – 71% powierzchni), występują tu olsy i łęgi oraz grądy i bory sosnowe. Lasy mieszane zajmują 13% obszaru, a tereny rolne - 16% powierzchni.
W środkowej części Mirowskiego Przełomu Warty, na granicy gminy Mstów i miasta Częstochowy, znajduje się 7 ha płat subkontynentalnego lasu grądowego, w odmianie małopolskiej, o nazwie "Gąszczyk". Las leży na północnym, bardzo stromym zboczu wapiennej Przeprośnej Górki. Licznie występuje lipa szerokolistna oraz grab, buk, dąb szypułkowy i klon zwyczajny. Lipa szerokolistna osiąga tu północną granicę występowania. W warstwie krzewów występują pojedyncze okazy trzmieliny brodawkowanej i wiciokrzewu suchodrzewu. Rośnie tu bluszcz pospolity. Runo reprezentują: groszek wiosenny, miodunka ćma, przylaszczka, wawrzynek wilczełyko, zawilec gajowy i zdrojówka rutewkolistna. Masowo rosną także: czerniec gronkowy, dąbrówka rozłogowa, gajowiec żółty, zerwa kłosowa, konwalijka dwulistna, kopytnik pospolity, marzanka wonna, perłówka zwisła, piżmaczek, podagrycznik, sałatnik leśny, szczawik zajęczy i szczyr trwały. Występują tu rośliny rzadkie i chronione, jak np.: lilia złotogłów, skrzyp zimowy, storczyki - buławnik wielkokwiatowy i kruszczyk szerokolistny; oraz gatunki górskie: przewiercień długolistny i parzydło leśne. Do osobliwości przyrodniczych należy rzadko spotykany groszek wschodniokarpacki, który ma na Gąszczyku jedno z trzech istniejących na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej stanowisk. W tej części województwa śląskiego las grądowy należy do rzadkości. Brak tutaj starych drzew.
Ptaki są reprezentowane m.in. przez łabędzia niemego, perkozka, derkacza, bąka i błotniaka stawowego.
W pobliżu Mstowa w dolinie Warty występują zbiorowiska łąkowe. Łąki trzęślicowe nie należą do najcenniejszych - z powodu zaniechania koszenia w wielu miejscach przekształciły się w turzycowiska i zbiorowiska ziołorośli z dominacją pokrzywy i trzcinnika.
Dolina Warty pełni rolę korytarza ekologicznego.

Dane zaktualizowano w 2009 roku.

Najwyżej położona część lasu Gąszczyk porasta wały starodawnego grodziska. W 1193r. w bulli papieża Celestyna III po raz pierwszy wspomniano o wsi Mstów ponieważ wtedy Kanonicy Regularni na Piasku z Wrocławia utworzyli w Mstowie filię swojego klasztoru. Klasztor był wielokrotnie przebudowywany. Nieopodal klasztoru wznosi się charakterystyczna skałka zwana Skałą Miłosną, za którą rozciągają się torfowiska niskie zwane Tasarki. Do osobliwości Mstowa należy zespół starych stodół.
W okolicy, u podnóża wzgórza Chrapoń od strony zachodniej bije silne wywierzysko.
Walory krajobrazowe, bliskość Częstochowy i religijna wartość Przeprośnej Górki powodują, że teren ten jest licznie odwiedzany. Turyści korzystają z bazy hotelowej w Częstochowie.

Do głównych zagrożeń obszaru należą:

• zaniechanie wykaszania i wypasu łąk trzęślicowych w dolinie Warty,
• potencjalna zmiana użytkowania z łąkowego na inny typ, np. pola orne lub działki budowlane.
• naturalna sukcesja zbiorników wodnych w kierunku szuwarów i łąk,
• nieduża powierzchnia lasu "Gąszczyk",
• penetracja turystyczna lasu,
• nielegalna wycinka drzew,
• przebieg trasy pielgrzymkowej przez Przeprośną Górkę,
• potencjalne zagrożenie planowaną z dużym rozmachem rozbudowa ośrodka pątniczego.