NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Raba z Mszanką

Powierzchnia : 264.3 ha
Kod obszaru : PLH12_60
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar proponowany przez Rząd RP
Opis :

Obszar stanowią fragmenty trzech rzek. Odcinek Raby rozpoczyna się od ujścia Potoku Olszówka (Raba Niżna) do mostu na trasie Myślenice-Osieczany. Odcinek Mszanki rozpoczyna się od ujścia potoku Łutówka (miejscowość Mszana Górna, przysiółek Fligi) do ujścia do Raby, wraz z Porębianką od mostu w Podobinie. W skład obszaru wchodzi cała Krzywiczanka: od źródeł do ujścia do Raby oraz część Krzczonówki: od miejscowości Wojkówka (przy ujściu Bogdanówki) do ujścia do Raby.
Dno rzek na tych odcinkach jest pokryte żwirem i obtoczonymi kamieniami. W środkowych odcinkach, gdzie nurt jest wolniejszy a koryto szersze, tworzą się tzw. kamieńce, kamieniste płycizny. Charakterystyczne jest zmienne koryto rzeki, w czasie powodzi (wiosną i latem) kamienie i żwir zmieniają położenie, a rzeka płynie pomiędzy zbiorowiskami kamieni, licznymi ramionami. Dopływy Raby płyną wąskimi korytami, o dużym spadku. Zachodzi szybka erozja spowodowana zagospodarowaniem dorzecza (50% użytków rolnych a tylko 4% lasów), silna penetracja turystyczna głównie w terenach nadrzecznych, rozwinięta sieć drogowa, a także budowana dwupasmowa droga Zakopane-Kraków i związana z tym regulacja rzeki.
Gatunki wymienione w załączniku I Dyrektywy Siedliskowej to minóg strumieniowy i ryba: głowacz białopłetwy. Poza tym występują tu ryby nie wymienione w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, ale również istotne: piekielnica, brzana, świnka, głowach pręgopłetwy, lipień, brzanka (wszystkie z wyjątkiem ostatniej ujęte w krajowej Czerwonej Księdze Zwierząt). Gatunki tu występujące są charakterystyczne dla rzeki górskiej. Z niewymienionych powyżej są to ponadto: pstrąg potokowy, kleń, jelec, świnka oraz gatunki z grupy ryb towarzyszących łososiowatym, takie jak: śliz, strzebla potokowa i wspomniane głowacz pręgopłetwy i głowacz białopłetwy.

Interpretacja turystyczna :

Obszar leży w województwie małopolskim, powiecie limanowskim, gminie Mszana Dolna.
Dojazd koleją: do Rabki Zdrój, a stąd krótką linią kolejową (Dobra koło Limanowej-Chabówka) do miejscowości Mszana Dolna (około pół godziny).
Dojazd indywidualny: drogą krajową nr 28 do Mszany Dolnej stąd na południowy-wschód drogą wojewódzką nr 968 do Mszany Górnej, gdzie rozpoczyna się odcinek Mszanki objęty obszarem.
Baza noclegowa jest doskonale rozwinięta. Liczne gospodarstwa agroturystyczne, w Łostówce, Olszówce, Kasinie Wielkiej, Łętowem, Kasince Małej, Lubomierzu, Mszanie Górnej, Rabie Niżnej. Domy wczasowe i pensjonaty w Rabie Niżnej, Mszanie Górnej, Mszanie Dolnej. Schroniska młodzieżowe w Kasince Małej i Kasinie Wielkiej. Możliwe również noclegi w remizie strażackiej w Lubomierzu. Kolonie szkolne nocują w szkołach i placówkach oświatowych w małych i większych miejscowościach na obszarze gminy: Mszanie Górnej, Kasince Małej, Kasinie Wielkiej, Lubomierzu, Łętowem, Łostówce. Oprócz tego, ze względu na wybitnie turystyczny charakter regionu, istnieje możliwość noclegu w licznych kwaterach prywatnych. Poza tym w Porębie Wielkiej jest możliwość zorganizowania wszelkich imprez (wesela, studniówki, komunie, chrzciny, andrzejki, ostatki, sylwester) w tzw. „Chacie Weselnej”. W folwarku „Stara Winiarnia” w Mszanie Dolnej istnieje restauracja, hotel i również możliwość zorganizowania imprez okolicznościowych oraz konferencji. W Mszanie Dolnej w Centrum Medyczno-rehabilitacyjno-wypoczynkowym istnieje możliwość noclegu, pobytów leczniczo-wypoczynkowych, a także konferencji, wesel, ognisk z muzyką góralską. W Porębie Wielkiej, w domu „studenckim” też istnieje możliwość noclegu (ponadto: ogniska, kuligi, własne oczko wodne z rybami, pobliskie korty tenisowe). Ośrodek sportowo-rekreacyjny w Mszanie Dolnej oferuje noclegi oraz basen, korty do tenisa, boiska do siatkówki i koszykówki, stoły do tenisa stołowego. Ośrodek Szkoleniowo-Rehabilitacyjny Polskiego Czerwonego Krzyża, mieszczący się w Mszanie Dolnej, ok. 2 km od centrum, w dolinie Potoku Szklanówka, również oferje noclegi. Baza gastronomiczna jest dobrze rozwinięta, min.: wyżywienie w gospodarstwie agroturystycznym w Łostówce, restauracja w Kasince Małej, zajazd w Rabie Niżnej, możliwość stołowania się w domach wczasowych w Rabie Niżnej i Mszanie Górnej. Punkty małej gastronomii istnieją praktycznie w każdej wsi, a wyżywienie możliwe jest również w wielu kwaterach prywatnych.
Obszar jest doskonałym miejscem dla turystów lubiących wypoczynek w górach, na łonie przyrody. Liczne szlaki turystyczne w Beskidzie Wyspowym, Gorcach (w Gorczańskim Parku Narodowym w sumie 74 km, 53 km tras rowerowych, 60 km konnych).  Warte uwagi są również dwie ścieżki dydaktyczne w Parku: "Dolina Potoku Turbacz" w Koninkach oraz "Potok Jaszcze" w Ochotnicy Górnej. Liczne wyciągi narciarskie i kolej linowa w Gorcach zapewniają również możliwość aktywnego wypoczynku zimą. Najistotniejsze szczyty górskie to: Szczebel (977 m.n.p.m.), Luboń Wielki (1022 m.n.p.m.), Lubogoszcz (967 m.n.p.m.), Ćwilin (1072 m.n.p.m.). Śnieżnica (1006 m.n.p.m.), Jasień (1062 m.n.p.m.), Mogielica (1170 m.n.p.m.).
Dwie trasy warte polecenia to:
Mszana Dolna - Koninki - Tobołów - Obidowiec - Turbacz – Koninki
Mszana Dolna - Rabka - Stare Wierchy - Turbacz - Kiczora - Gorc - Szczawa (doskonale oddaje piękno całego obszaru, trasa dwudniowa). Na trasie min.: Rabka z licznymi zabytkami, Maciejowa (815 m n.p.m.) z piękną bacówką PTTK i górną stacją wyciąg narciarskiego, schronisko na starych wierchach (wykorzystywane w czasie wojny przez partyzantów), schronisko na Turbaczu, Hala Długa z żelaznym krzyżem z 1966 r. (na cześć Albiny Białoń zastrzelonej przez Niemców gdy biegła ostrzec partyzantów), jaskinia Zbojecka Jama, Szczawa – wieś letniskowa oferująca lecnicze źródła mineralne żelazowo-alkaiczne.
W gminie znajduję się 200 km tras rowerowych, mapa tras rowerowych znajduje się w Mszanie Dolnej przy skrzyżowaniu ulic: Orkana i Piłsudskiego.
Na terenie Nadleśnictwa Limanowa funkcjonuje ciekawa 2-kilometrowa ścieżka dydaktyczna, rozpoczynająca się od drogi Limanowa-Kamienica. Na trasie tablice nformacyjne prezentujące przyrodę regionu, punkty widokowe, ławeczki.
Zabytki warte zobaczenia w Mszanie Dolnej to:
Kościół parafialny  w stylu neogotyckim pod wezwaniem Św. Michała Archanioła zbudowany w latach 1891 –1901.
Park dworski z piękną grupą starodrzewu (topole włoskie, klony, lipy, białe wierzby, dęby szypułkowe) i spichlerzem folwarcznym murowanym z XVIII w.
Cmentarz parafialny (groby żołnierzy z I wojny światowej, partyzantów z II wojny światowej, mogiły ofiar okupacji hitlerowskiej z lat 1939 – 1945)
Cmentarz Żydowski ( XVIII w.) przy ul. Zakopiańskiej.
Na terenie gminy (w Mszanie Górnej) odbywa się coroczna impreza Gorczańskie Lato, znana nie tylko w regionie ale i w całym kraju (występy satyryków, pokazy wojskowe itp.). Oranizowane są również Turnieje Wsi Gminy Mszana Dolna (konkurencje kulinarne, sportowe).

Zagrozenia :

Najważniejsze zagrożenia występujące na obszarze to zanieczyszczenie wody i regulacja koryta powodujące stałe zmniejszanie się populacji głowacza białopłetwego. Eksploatacja kruszywa powoduje zanikania siedlisk ryb żyjących przy dnie. Energetyczne wykorzystanie rzeki również zagraża rybom, zarówno w przypadku eksploatacji starych przegród jak i budowy nowych: fragmentacja wód, ryby dostające się do turbin. Nadmierna zabudowa obszarów zalewowych i ich zagospodarowanie rolnicze również jest niebezpieczne dla obszaru. Podobnie zagrożeniem jest ochrona przeciwpowodziowa, realizowana z powodu nadmiernej zabudowy terenów zalewowych, zmierzająca do możliwości szybkiego odprowadzenie wód powodziowych, czasem nadsypywania brzegów powodującego zmniejszanie szerokości koryta i zanieczyszczenie wód gruzem.
Zanieczyszczenia wód są głównie komunalne, część pochodzi z małych zakładów przemysłowych. Mają charakter punktowy i obszarowe, część z nich grozi niespełnieniem wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Inne zagrożenia to kłusownictwo oraz hodowla ryb, skorupiaków i mięczaków.

Obszar biogeograficzny : alpejski
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
tel. (12) 619 81 20, (12) 619 81 21, fax (12) 619 81 22
e-mail: sekretariat@rdos.krakow.pl, http://krakow.rdos.gov.pl/

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie, Nadleśnictwo Limanowa

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk
Zakład Biologii Wód, Kraków

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Kraków

Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody \"Salamandra\"

WWF-Polska, biura Warszawa i Wrocław