NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Horyniec

Powierzchnia : 5630.3 ha
Kod obszaru : PLH180017
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej
Propozycje zmian :
Proponowana przez Ministerstwo Środowiska zmiana zasięgu obszaru (powiększenie do 11637,6 ha) i zmiana kodu obszaru na: PLH18_50.
Opis :

Obszar leży w województwie podkarpackim, powiecie lubaczowskim, gminie Horyniec Zdrój. Ponad połowę powierzchni obszaru (54%) zajmują różnego rodzaju lasy, znaczną część stanowią również grunty orne (35 %).
Ochronę ustanowiono ze względu na fakt, że ostoja ta znajduje się na skraju zasięgu występowania nocka dużego. W znajdującym się na terenie ostoi osiemnastowiecznym kościele Ojców Franciszkanów schronienie znalazła kolonia rozrodcza nocka dużego. Na tak dużym terenie (ponad 6 tysięcy hektarów) znajduje się również żerowisko tych zwierząt.
Nocek duży, czyli nietoperz należący do rodziny mroczkowatych, jest jednym z największych występujących w Polsce. Ubarwienie futerka jest na grzbiecie szarobrązowe, na brzuchu zaś białe. Jest to gatunek nietoperza, który stosunkowo łatwo jest odróżnić od innych gatunków: jest on największy, posiada stosunkowo duże uszy, oraz biały brzuch.
Nietoperz ten zamieszkuje rejony skaliste oraz osiedla ludzkie. W Polsce granica zwartego zasięgu przebiega wzdłuż linii Przemyśl-Koszalin. Na północ od tej granicy znane są nieliczne stanowiska, najczęściej są to pojedyncze osobniki (wyjątek stanowią kolenie rozrodcze w Gdańsku i jego okolicach).
 W okresie letnim (od kwietnia do września), samice grupują się w tak zwanych koloniach rozrodczych. Kolonie takie często zlokalizowane są na strychach (o dużej powierzchni i nie „odwiedzane” przez człowieka) domów, zamków i kościołów, sporadycznie kolonię taką spotkać można w jaskiniach lub dużych podziemiach. Wielkość takiej koloni zwykle wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset samic (liczba samic w największych polskich koloniach osiąga nawet do 2000 osobników płci żeńskiej). Młode pojawiają się najczęściej w czerwcu. Oseski takie rodzą się całkowicie nagie i ślepe, a samodzielność osiągają po 2-3 miesiącach.
Samce mogą przebywać w bardzo różnych miejscach (np. szczelinach pod mostami, różnych podziemiach, sporadycznie w budkach lęgowych).
Zimę ssaki te spędzają w jaskiniach oraz dużych sztucznych podziemiach (forty, sztolnie). Sporadycznie miejscami zimowania są małe obiekty, tj. studnie czy małe piwnice. Pojedyncze osobniki (najczęściej samce) przebywają tutaj w okresie wiosennym i letnim, jednak aby zapaść w stan hibernacji pojawiają się (pojedynczo lub gromadnie) dopiero w październiku. Zimowanie trwa do końca marca lub początku kwietnia. Jest to gatunek wykonujący średniodystansowe wędrówki pomiędzy kwaterami letnimi i zimowymi (największy udokumentowany przelot wynosi 253 km).
Nocki duże, w odróżnieniu od innych nietoperzy, nie są ukryte w szczelinach, ale wiszą na ścianach kryjówki.
Gatunek ten prowadzi nocny tryb życia. W okresie, gdy nie zapada w stan hibernacji, wylatuje na łowy dość późno po zachodzie słońca. Głównym pożywieniem tych ssaków są drobne bezkręgowce (chrabąszcze, biegacze, komarnice, większe ćmy i motyle, pluskwiaki, błonkówki i pająki). Sposób polowania jest nieco odmienny niż pozostałych gatunków nietoperzy – nocki duże chwytają większość swoich ofiar nie w locie, lecz na ziemi. Często żerowiskiem są obrzeża lasów, rzadziej polują na otwartych przestrzeniach.
Udokumentowany, najstarszy osobnik tego gatunku żył 12 lat i 8 miesięcy.
Gatunek ten chroniony jest zarówno prawem krajowym jak i konwencjami międzynarodowymi: Konwencją Berneńską, Bońską, Dyrektywą Siedliskową.

Interpretacja turystyczna :

Administracyjnie ostoja położona jest w województwie podkarpackim, powiecie lubaczowskim przy granicy polsko-ukraińskiej. Obszar ten znajduje się w obrębie Roztocza Południowego (na pograniczu Płaskowyżu Tarnogrodzkiego).
Historia Horyńca Zdroju jako miejscowości uzdrowiskowej sięga XVII w. Swoje niezwykłe walory miasteczko zawdzięcza czystemu powietrzu oraz wyjątkowym warunkom klimatycznym a przede wszystkim zasobnym źródłom wód mineralnych (są nimi słabo zmineralizowanie wody siarkowo-wodorowe, wodorowo-węglanowe i wapienno-sodowe) oraz złoża borowiny (czyli biologicznie czynnego, nieodwodnionego rodzaju torfu o specyficznych właściwościach fizykochemicznych), stosowanej w formie kąpieli przy leczeniu schorzeń gośćcowych, chorób naczyń krwionośnych oraz chorób kobiecych.
Horyniec, to doskonałe miejsce dla pieszych wędrówek. Wartym zobaczenia są również liczne miejsca zabytkowe.
W Horyńcu koniecznie zwiedzić należy pochodzący z 1843 r. Teatr Dworski. Obiekt ten został wybudowany przez Floriana Ponińskiego. Dzisiaj mieści się tutaj Gminny Ośrodek Kultury, w którym organizowane są corocznie „Biesiady Teatralne” (jest to Ogólnopolski Przegląd Amatorskich Zespołów Teatralnych Małych Form). W budynku znajduje się również kino „Roztocze”.
Będąc w Horyńcu zobaczyć warto również zespół klasztorny Ojców Franciszkanów. W skład zespołu wchodzą barokowy kościół i klasztor. Kościół otoczony jest pomnikowymi drzewami (lipy, jesion, klony oraz graby).
W Radrużu, miejscowości położonej około trzech kilometrów od Horyńca, znajduje się zespół, w skład którego wchodzą pochodzące z XVI w. drewniana cerkiew i wolnostojąca dzwonnica oraz dobudowana w XIX w. kostnica. Całość zamknięta jest kamiennym murem pochodzącym z połowy XIX w. W Dziewięcierzu (położonym w odległości kilku kilometrów od Horyńca Zdroju) zlokalizowany jest rezerwat przyrody Sołokija, który ustanowiony został ze względu na występowanie naturalnych skupisk jałowca pospolitego (przybierających zróżnicowane, ciekawe formy).
Będąc w okolicach Horyńca Zdroju zobaczyć można również cmentarze z zabytkowymi nagrobkami (m.in. w Starym Bruśnie oraz Nowym Bruśnie w Dziewięcierzu, Radrużu jak również w Woli Wielkiej), zespół bunkrów betonowych Linii Mołotowa (wzgórze Hrebcianka), "Świątynię Słońca" w Nowinach Horynieckich, "Diabelski Kamień" w okolicach Monasterza, Uroczysko Buczyna w okolicach Werchraty, Kamieniołom piaskowców i wapieni w Starym Bruśnie, źródła wywierzyskowe rzeki Brusienki w okolicach Starego Brusna.
Dojazd:
Osoby, które zdecydują się odwiedzić ostoję dojechać mogą do Horyńca Zdroju na kilka sposobów: koleją (z kierunków: Rzeszów, Jarosław, Zamość), PKS-em lub samochodem (jadąc od strony Warszawy należy obrać kierunek na Lublin, następnie przez Zamość, Bełżec (kierując się na Jarosław), Narol, Werchratę, do Horyńca Zdroju. Jadąc z Krakowa przejeżdżamy przez następujące miejscowości: Tarnów, Rzeszów, Jarosław (gdzie należy obrać kierunek na Bełżec), Olszynkę, Lubaczów i Horyniec Zdrój.
Noclegi: Horyniec Zdrój, ze względu na swój uzdrowiskowy charakter dysponuje bogatym zapleczem zarówno noclegowym jak i gastronomicznym.
formy ochrony przyrody: obiekt wpisany do Państwowego Rejestru Zabytków. Znaczna część ostoi położona jest w południoworoztoczańskim Parku Krajobrazowym.

Zagrozenia :

 zagrożeniem dla występowania nocka dużego na tym terenie są wszelkie działania uniemożliwiające wlot nietoperzy do schronienia (takie jak uszczelnienie strychu), jak również wszelkie działania powodujące wybudzanie zwierząt ze stanu hibernacji (takie jak przeprowadzenie remontu w niewłaściwym okresie, niepotrzebne niepokojenie podczas zimowego snu).

Obszar biogeograficzny : kontynentalny
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
ul. Józefa Piłsudskiego 38, 35-001 Rzeszów
tel. (17) 785 00 44 fax (17) 852 11 09
e-mail: sekretariat.rzeszow@rdos.gov.pl, http://rzeszow.rdos.gov.pl/

Urząd Gminy Horyniec Zdrój
ug@horyniec-zdroj.pl, www.horyniec-zdroj.pl

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, Nadleśnictwo Lubaczów