NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Dolny Dunajec (dawniej Dolny Dunajec i Biała Tarnowska)

Powierzchnia : 1297.2 ha
Kod obszaru : PLH12_51
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar proponowany przez Rząd RP
Opis :

Obszar obejmuje rzeki:
Dunajec - na odcinku od zapory w Czchowie do ujścia do Wisły,
Siemiechówkę - od mostu na trasie Zakliczyn - Siemiechów do ujścia do Dunajca wraz z dopływem Brzozowianka od drugiego mostu w Brzozowej (w przysiółku Stępówka),
Paleśniankę - od mostu na trasie Zakliczyn - Jastrzębia koło m. Bieśnik do ujścia,
Białą Tarnowską - od miejscowości Izby (przy ujściu Dopływu spod Góry Czerteż) do ujścia do Dunajca wraz z dopływem - Szwedką od mostu na trasie Tuchów - Ryglice w m. Bistuszowa.
Dolina Dunajca poniżej Czchowa osiąga szerokość ok. 4 km. Od miejscowości Zgłobice, w pokrytej glinami i piaskami plejstoceńskimi Kotlinie Sandomierskiej szerokość jej zwiększa się i osiąga od 6 do 8 km. Koryto Dunajca poniżej zapory w Czchowie wcina się na około 3 metry, a przy ujściu Białej Tarnowskiej na 4-6 metrów. Nurt jest szybki, dno kamieniste z rozległymi odsypiskami. Spadek jednostkowy rzeki na odcinku od Czchowa do ujścia do Wisły wynosi 0,7‰.
Zlewnia Dunajca jest ważną ostoją wielu cennych gatunków ryb. W Dunajcu, na odcinku od Czchowa do ujścia do Wisły, występuje 26 gatunków ryb należących do pięciu rodzin. Rybostan zdominowany jest przez ryby karpiowate: brzanę, klenia, jelca, świnkę i ukleję. Występują tu również głowacica, pstrąg potokowy, certa, szczupak, boleń, okoń, sandacz i jazgarz. Poniżej zbiornika w Czchowie zaznacza się wpływ zbiornika i w zespole typowo rzecznych gatunków ryb pojawiają się karpiowate gatunki jeziorne: leszcz, płoć i krąp oraz ryby okoniowate.
Zlewnię Białej Tarnowskiej budują piaskowce i łupki fliszowe. Spadki jednostkowe Białej wahają się od około 6‰ w górnym biegu rzeki do około 1‰ w dolnym biegu. Rzeka charakteryzuje się dużą ilością miejsc prądowych (bystrz) i bezprądowych (plosa). Biała charakteryzuje się znaczną zmiennością przepływów. Koryto Białej jest zarośnięte krzewami i drzewami, brzegi miejscami umocnione opaskami lub narzutem kamiennym. Dno o granulacji zmiennej malejącej z biegiem rzeki, od grubego żwiru i nielicznych głazów, poprzez drobny żwir, aż po piasek, muł i glinę (na wysokości Tarnowa). Koryto rzeki jest głęboko wcięte, a poniżej Tuchowa dolina Białej rozszerza się do 2-3 km, a następnie ponownie się zwęża ponieważ rzeka przełamuje się przez wzgórza. Zlewnia Białej w górnym i środkowym biegu rzeki ma charakter rolniczo-rekreacyjny, natomiast w dolnym biegu - charakter przemysłowy.
W Białej Tarnowskiej stwierdzono występowanie 16 gatunków ryb należących do pięciu rodzin. Pod względem liczebności dominują: strzebla potokowa, kleń i brzanka oraz w górnych partiach rzeki pstrąg potokowy. W dolnym odcinku rzeki największy udział mają kleń, brzana i świnka.
W dopływach Białej dominują śliz i strzebla potokowa, licznie występują też jelec kleń oraz pstrąg potokowy.
W Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej wymieniono występujące tu cenne  siedliska: pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków i lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe.
Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu występowanie wielu gatunków ryb, takich jak: minog strumieniowy, łosoś atlantycki, boleń, głowacz białopłetwy oraz ważne gatunki ryb nie wymienione w Załączniku II: piekielnica, brzana, brzana peloponeska, świnka, głowacz pręgopłetwy, lipień, certa.

Dane uaktualniono w 2009 roku.

Interpretacja turystyczna :

Obszar położony w powiecie Tarnów i na granicy z powiatami: Dąbrowa Tarnowska, Brzesko. Do obszaru można dojechać autobusami PKS, komunikacją prywatną drogą E40 Kraków - Rzeszów lub koleją linii Kraków – Rzeszów do stacji Tarnów.
Teren gminy jest bardzo atrakcyjny pod względem walorów przyrodniczo-turystycznych. Walory przyrodnicze ostoi dotyczą wielu komponentów środowiska. Zlewnia dolnego Dunajca objęta jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych, a rzeka Biała Tarnowska uznawana jest za jedno z najważniejszych tarlisk ryb wędrownych w karpackiej części dorzecza Wisły.
Walory turystyczne związane są z szeroką ofertą rekreacyjną rozwiniętą w oparciu o wspaniałe górskie i podgórskie tereny wypoczynkowe oraz ciekawą historię. Znajduje się tutaj wiele zabytków kultury: w Czchowie - kościół parafialny z 1346r., w Zakliczynie – klasztor Reformatów z XVII w., w Siemiechowie - kościół z XVI w., w Gromniku – kościół drewniany z 1750r., w Tuchowie - kościół Bernardynów z 1686r., w Tarnowie – kompleks Starego Miasta z XIV-XV w.
Turyści mogą korzystać z wielu różnorodnych propozycji noclegów: w hotelach np. w Zakliczynie,  Tuchowie,  Tarnowie, w pensjonatach czy gospodarstwach agroturystycznych.
 

Zagrozenia :

Do głównych zagrożeń zalicza się Zaburzenie naturalnego reżimu przepływów wód Dunajca związane z kaskadą zbiorników Rożnów – Czchów, eksploatację kruszywa, infrastrukturę energetyczną i przeciwpowodziową, zmianę sposobu zagospodarowania doliny, zabudowę, zanieczyszczenia wód, zaśmiecenie, pobory wód, plany budowy kaskady piętrzeń (elektrowni wodnych) w gminie Wierzchoslawice na dolnym Dunajcu.

Siedliska
pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków,
zarośla wierzby siwej na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Salici-Myricarietum część - z przewagą wierzby),
zarośla wrześni na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Salici-Myricarietum część - z przewagą wrześni),
lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe,
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
boleń     [ryba ]
brzanka     [ryba ]
głowacz białopłetwy     [ryba ]
łosoś atlantycki      [ryba ]
minóg strumieniowy     [ryba ]
Obszar biogeograficzny : alpejski
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
posiada następujące siedziby:
- 31 - 112 Kraków, ul. Smoleńsk 29-31,
- 33 - 100 Tarnów, al. Solidarności 5-9,
- 33 - 340 Stary Sącz, ul. Daszyńskiego 3
Sekretariat: ul. Smoleńsk 29-31, 31-112 Kraków,
Tel. 012 619 81 20, 012 619 81 21, fax 012 619 81 22
adres do korespondencji: ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków.
Strona internetowa RDOŚ: http://krakow.rdos.gov.pl
e-mail: echr@malopolska.uw.gov.pl

Małopolska Organizacja Turystyczna
ul. Św. Krzyża 14, 31-028 Kraków (do korespondencji)
ul. Westerplatte 15, 31-033 Kraków (siedziba)
Tel.: (12) 421 16 04, 421 15 36, Fax.: (12) 421 16 04
biuro@mot.krakow.pl, www.mot.krakow.pl

Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie;

Starostwa Powiatowe: Tarnów;

Oddział PTTK w Tarnowie;

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie;

Instytut Ochrony Przyrody PAN, Zakład Biologii Wód, Kraków.