NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Poligon Rembertów

Powierzchnia : 295.2 ha
Kod obszaru : PLH14_14
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar proponowany przez Rząd RP
Opis :

Obszar położony jest w obrębie rozległego kompleksu Lasów Rembertowsko-Okuniewskich porastających wschodnią część Kotliny Warszawskiej (mezoregion Równiny Wołomińskiej). Od strony zachodniej teren ten graniczy z aglomeracją warszawską. Od II połowy XIX w. wykorzystywany był jako poligon wojsk lądowych.
Lasy (głównie mieszane) pokrywają około połowę obszaru, pozostałą część pokrywają wydmy, plaże piaszczyste, łąki, zarośla i roślinność terenów podmokłych.
Obszar stanowi bardzo ciekawy przykład rzeźby polodowcowej o specyficznej budowie geologicznej i zróżnicowanym geomorfologicznie krajobrazie. Wśród utworów powierzchniowych dominują holoceńskie wydmy paraboliczne pochodzenia wiatrowego i pola piasków przewianych.
W centralnej i północnej części obszaru rozciągające się piaszczyste wydmy zróżnicowane są pod względem form morfologicznych. Do rozpowszechnionych należą niewielkie wydmy paraboliczne o zróżnicowanej wysokości i ramionach otwartych w kierunku zachodnim lub północno-zachodnim. Znacznie rzadsze, ale jednocześnie wyraźnie wyeksponowane w krajobrazie są wydmy o kształcie łuków i wałów. Te ostatnie przekraczają 25 m wysokości względnej. Tym piaszczystym wzgórzom towarzyszą owalne, płaskodenne, bezodpływowe obniżenia, tzw. misy deflacyjne (również pochodzenia wiatrowego – wywiewanie) oraz lokalne zagłębienia terenu wypełnione osadami mineralnymi, organicznymi lub wodą. Jedno z największych takich zgłębień, wypełnione torfem, znajduje się w części południowej i nosi nazwę Bagna Jacka.
Prawie 80% obszaru porastają zbiorowiska leśne. Są to głównie bory sosnowe, które reprezentują niemal pełną skalę wilgotnościową siedlisk, od skrajnie suchych po wilgotne.
Osobliwością przyrodniczą tego terenu są pola odsłoniętych piasków (Wydma Szwalnicka) oraz mozaika roślinności związana z naturalnym procesem utrwalania wydm śródlądowych. Pod względem zajmowanej powierzchni dominują tu murawy szczotlichowe. Bogatsze florystycznie płaty nawiązują pod względem składu gatunkowego i struktury do muraw napiaskowych ze strzęplicą siną, w które z czasem się przekształcą. Malowniczym elementem dawnych placów ćwiczeń wojsk pancernych są suche wrzosowiska z dominującym wrzosem zwyczajnym. Pod względem florystycznym najbardziej zbliżone są do wrzosowisk knotnikowych (z rośliną – knotnikiem). W miejscach gdzie nie został przerwany ciąg następujących po sobie zbiorowisk roślinnych stanowiących kolejne stadia sukcesyjne wykształciły się jako ostatnie ogniwo suche bory chrobotkowe. Pomimo, niewielkiej powierzchni cechują się dobrze wykształconą strukturą i zróżnicowanym wiekowo drzewostanem. W południowej części obszaru, w lokalnym obniżeniu, w miejscach gdzie wydobywano torf wykształciła się roślinność torfowisk mszysto-turzycowych i mszarów, która stanowi różne stadia regeneracyjne. Pod względem fitosocjologicznym wyróżniono tu zbiorowiska wełnianki wąskolistnej i turzycy dzióbkowatej. Do szczególnie interesujących i jednocześnie bardzo malowniczych pod względem krajobrazowym należy zbiorowisko turzycy nitkowatej, występujące tutaj w dwóch postaciach - płaskiego, dywanowego mszaru oraz pływających wysepek. Licznie rosną tu: żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna i przygiełka biała. W obrębie obszaru stwierdzono liczne gatunki chronione i zagrożone. Do szczególnie cennych należą: kosaciec syberyjski i czarcikęsik Kluka, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Oba gatunki cechuje duża liczebność. Rośliny te związane były z występującymi tu niegdyś zmiennowilgotnymi łąkami trzęślicowymi, które uległy zarośnięciu przez roślinność drzewiastą i krzewy. Obecnie gatunki te występują jako element runa w około dwudziestoletnim drzewostanie brzozowym. Z innych gatunków warto wymienić goździka piaskowego, selernicę żyłkowaną oraz kukułkę plamistą.
Osobliwością faunistyczną tego terenu jest obecność ryby: strzebli błotnej oraz płazów: kumaka nizinnego i traszki grzebieniastej.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Interpretacja turystyczna :

Rembertów to dzielnica we wschodniej części Warszawy; w latach 1939-1957 samodzielne miasto.
Warszawa oferuje szeroki wybór miejsc noclegowych i punktów oferujących usługi gastronomiczne.
Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna mieści się przy ul. ul. Ciołka 10 A, p. 201, 221 w Warszawie. Można zapoznać się ze stronę internetową ROT Mazowsze: www.mrot.pl a w razie szczegółowych pytań skontaktować się mailowo: biuro@mazowsze.mrot.pl. Lokalne organizacje turystyczne (LOT) w województwie mazowieckim można odwiedzić w Przasnyszu (LOT Północnego Mazowsza), Ostrołęce (Kurpiowska Organizacja Turystyczna), Siedlcach (Nadbużańska LOT), Ossowie/Kobyłce (LOT "Cud nad Wisłą”), Nowym Dworze Mazowieckim (LOT Trzech Rzek), Ostrowi Mazowieckiej (Powiatowa Organizacja Turystyczna).

formy ochrony przyrody
Bagno Jacka [ rezerwat przyrody ],
Zagrozenia :

Występowanie w obrębie obszaru większości siedlisk przyrodniczych uzależnione było od specyficznego użytkowania terenu przez wojsko. Utrzymywanie linii strzałów, wykorzystywanie placów ćwiczeń przez jednostki pancerne, powstawanie pożarów – wszytko to hamowało procesy sukcesji i jednocześnie utrzymywało w czasie nietrwałą roślinność nieleśną. Z chwilą drastycznego ograniczenia roli tego terenu jako poligonu w obecnych warunkach klimatycznych trwałe utrzymywanie się takich odsłoniętych pokryw piaszczystych z eolicznymi procesami morfologicznymi (w których siłą sprawczą jest wiatr) oraz roślinności murawowej i wrzosowiskowej jest niemożliwe. W niedalekiej przyszłości w wyniku sukcesji oraz zalesiania ustąpi ona miejsca zbiorowiskom leśnym, dzieląc tym samym los nie występujących współcześnie zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych.
Niewątpliwie bardzo dużym zagrożeniem dla funkcjonowania obszaru i terenów do niego bezpośrednio przylegających jest presja urbanizacyjna. Ze względu na położenie w bezpośrednich granicach aglomeracji warszawskiej stanowią one bardzo atrakcyjne miejsce dla potencjalnych inwestorów, jak i dla lokalnych samorządów czerpiących zyski z rozwoju cywilizacyjnego. W przypadku siedlisk bagiennych najpoważniejszym zidentyfikowanym zagrożeniem są niedobory wody. Przyczyny spadku poziomu wód poniżej warstwy organicznej oraz zmniejszenie się retencji glebowej są złożone. Z jednej strony jest to wynik intensywnego osuszania za pomocą systemu rowów melioracyjnych oraz długiego okresu uproduktywnienia nieużytków na potrzeby gospodarki leśnej polegającego m.in. na kopaniu rabat i sztucznemu zalesianiu. Drugą przyczynę należy upatrywać w powiększającym się leju depresyjnym wokół aglomeracji warszawskiej, co jest wynikiem zwiększającego się zapotrzebowania na wodę dla celów komunalnych i przemysłowych. Nie bez znaczenia jest również sukcesja roślinności. Spadek uwilgocenia torfowisk powoduje wkraczanie brzozy omszonej, która zwiększa transpirację powiększając tym samym deficyt wody. Poważnym problemem w przyszłości może okazać się lokalizowanie w okolicy składowisk różnych odpadów, jak również dużych wysypisk śmieci. W chwili obecnej już funkcjonuje na granicy obszaru składowisko osadów pochodzących z oczyszczalni ścieków. Zidentyfikowano również dzikie wysypiska śmieci. Mają one charakter punktowy i zwykle związane są z obecnością dróg ułatwiających dojazd. Z reguły pryzmy śmieci nie zajmują dużo miejsca nie mniej jednak są źródłem skażenia wody i gleby, wnikania gatunków synantropijnych oraz wzrostu trofii. Potencjalnie problemy związane z pozbywanie się śmieci przez okolicznych mieszkańców mogą się nasilić.
Nowym zjawiskiem, które trudno jednoznacznie zakwalifikować do potencjalnych zagrożeń, jest wykorzystywanie terenu przez różne grupy i organizacje paramilitarne, które zajmują się rekonstrukcją historycznych jednostek wojskowych oraz przez osoby uprawiające sporty motorowe, głównie jazdę terenową quadami. W pewnym sensie działania te charakterem zbliżone są do ćwiczeń wojskowych jakie mają miejsce podczas poligonu.

Siedliska
wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi,
suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion),
torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) ,
sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum),
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
kumak nizinny     [płaz ]
lelek     [ptak ]
lerka     [ptak ]
mopek     [ssak]
strzebla błotna *     [ryba ]
świergotek polny     [ptak ]
traszka grzebieniasta     [płaz ]
żuraw     [ptak ]
Obszar biogeograficzny : kontynentalny
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie, http://www.warszawa.rdos.gov.pl,
e-mail: rdos.warszawa@mazowieckie.pl, fax: (022) 55 65 602, tel.: (022) 55 65 600



GMINY
Zielonka,
Warszawa - Miasto Stołeczne,